Yeni başlanan işte ilk gün genelde stresli geçer. Öğrenilmesi gereken birçok şey, tanışılacak yeni iş arkadaşları vardır. İlk gün ne giymek gerektiği, kime nasıl hitap edileceği, neler yapılacağı, kaçta çıkılacağı işe başlayanda baskı oluşturabiliyor. Uzmanların ilk günle ilgili tavsiyelerinin başında dakik olmak, işe vaktinde gitmek geliyor. İlk izlenim önemli olduğu için işe uygun kıyafet seçimi, soru sorma, iş yapma isteği ve çalışma arkadaşlarıyla kurulacak olan iletişim hakkınızda olumlu düşünülmesini sağlayabilir.

CV hazırlamalar, başvurular ve yoğun iş görüşmeleri trafiğinden sonra sonunda işi kaptınız. Hayatınızda yeni bir döneme başlıyorsunuz. Bundan sonra önemli olan, yarattığınız ilk olumlu izlenimi devam ettirerek işinizde kendinizi kanıtlamak ve başarılı olmak. Başlangıçtaki heyecan, gurur, mutluluk ve rahatlama duyguları, işe başlanacak o ilk gün yaklaştıkça yerini, gerginliğe, strese ve endişeye bırakabilir. İş psikoloğu Selin Uçal genelde kişilerde heyecan, panik ve kaygıya sebep olan soruların başında:

Acaba beni neden beni seçtiler?

Ne yapacağımı tam olarak bilemezsem?

Ya beklentilerini karşılayamazsam? gibi sorular olduğunu söylüyor. Bu da kişide güvensizlik, kendinden şüphe etme duygularını doğuruyor ve besliyor.

Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, işe başlanan günü takip eden ilk 90 gün çok önemli, çünkü bir çalışanın ilk 90 gündeki davranışları ile hatırlandığı saptanmış.

İşteki ilk gün aslında bir anlamda hissedilen duygular ve yaşananlar açısından okuldaki ilk güne benzetiliyor. Sürekli yeni bilgiler öğrenmek, ortama adapte olmak, arkadaşlar edinmek ve kendi çalışma arkadaşı çevresini kurmak, insanları tanımaya ve anlamaya çalışmak, kendini kanıtlamak, yeni kuralları, prosedür ve sistemleri öğrenmek gibi zorunlulukların baskısını duyar insan. Doğal olarak da, özellikle yeni ortama girmek ve kendini göstermeye çalışmak kişi üzerinde psikolojik baskı oluşturuyor. Eğer iş gerçekten de kişi için anlam ifade ediyor ve önem taşıyorsa, bu tarz duyguları hissetmek çok normal.

İlk izlenim önemlidir

Acaba çalışan ilk iş gününe nasıl hazırlanmalı? Rahatlamak için neler yapmalı? Selin Uçal’ın bu konudaki tavsiyeleri şöyle:

İnanın o iş yerinde çalışanlar da aynı duyguları hissediyor ve aynı süreci yaşıyor. Bu gerçeği düşünmek sizi biraz daha rahatlatabilir. Çalışma arkadaşlarınız, sizi anlayacaktır.

İşin ilk günü son dakikada gitmek yerine her ihtimale karşı önceden yola çıkmak ve dakik bir şekilde iş yerine varmak stresinizi daha aza indirecektir. Profesyonelliğin ve güvenilirliğin en önemli göstergesi dakikliktir.

Bir gece önceden o gün giyeceğiniz kıyafetleri belirlemek; belirlerken işe uygunluğuna göre karar vermek önemlidir. İyi ve ortama uygun giyineceğinizi biliyorsanız kendinizi daha iyi hissedersiniz.

İşe başlamadan önce, mümkün olduğunca çalışma arkadaşlarınız, yöneticileriniz ve şirket hakkında bilgi edinmeye çalışın. İşteki ilk gününüzde, iş tanımınızı öğrenmek ve yöneticinizin sizden beklentilerini kavrayabilmek adına yeni yöneticinizden görüşme talep edin.

Yeni ofis kültürüne adapte olmaya çalışın. Eski çalıştığınız işyeri ile karşılaştırma yapıp çalışma arkadaşlarınız ve yöneticilere sürekli örnekler vermeyin. Eski alışkanlıklarınızı yeni işyerine adapte etmeye çalışın.

Kendinizi takdim ederken tebessümünüzü, sıkı el sıkmayı ve içten davranmayı unutmayın. İlk izlenim her zaman önemlidir. (Talleyrand “İlk izlenime dikkat edin, genelde doğru olan budur” der.)

Kendi arkadaş çevrenizi oluşturmaya çalışın. Araştırmalar, işyerinde en önemli ilişkilerinizin, resmi olmayan ilişkiler olduğunu gösteriyor. İş arkadaşlarınızla iyi ilişkiler kurmaya özen gösterin. Meselá, öğle yemeğine çıkma tekliflerini asla reddetmeyin. Hatta siz onları davet edin. Ofis içindeki küçük sohbetlere katılmaya çalışın çünkü iş arkadaşlarınız en iyi güvenlik ağınızdır.

İyi bir dinleyici olmaya çalışın. Bilmediğiniz konularda da yorum yapmaktan ve fikir yürütmekten kaçının. Unutmayın, ilk aylarınızda iyi bir dinleyici olmak, size ileriki zamanlarda büyük avantajlar sağlayacak.

En önemlisi kendinize güvenin. İşin ilk günlerinde ’hoca’ değil; ’öğrenci’ olduğunuzu hatırlayın.

Ağır makyajdan kaçının

Antal International Türkiye’nin Genel Müdürü Mine Batıyel’in işte ilk gün konusundaki tavsiyeleri ise şöyle:

Aşırı takı takmaktan ve makyaj yapmaktan kaçının.

Erkekler mutlaka tıraşlı gitmeli.

Sabah mutlaka sıkı bir kahvaltı yapın.

Resepsiyoniste kendinizi tanıtın. Beden dili ve konuşma tekniklerine dikkat edin.

Hevesli ve meraklı olmaya çalışın.

İlk gün normalde sıkıcı bir gündür. Oryantasyon, formaların doldurulması, şirketi fiziksel anlamda tanımak, hatırlayamayacağınız kadar insanla tanışmak… Her günün bu şekilde geçmeyeceğini unutmayın. Ancak siz artık maaşlı bir elemansınız ve ilk gününüz olmasına rağmen sizden iş de beklenecektir. İlk gün sadece oryantasyonla geçer görüşü uygun bir görüş değildir.

Soru soran kişi ilgili bir kişi olarak algılanır. Cevabını bildiğiniz soruları dahi çekinmeden sormalısınız. Ancak not almayı da ihmal etmeyin. Not almak ciddiyetin bir göstergesidir.

Şirket çalışanlarının birbirlerine nasıl hitap ettiklerine dikkat edin. İlk günde Bey/Hanım hitaplarını kullanın. Konuştuğunuz insanlara isimleriyle hitap etmeye özen gösterin. Herkesin ismini hatırlamanız mümkün değil, hatırlayamadığınızda ismini sorun. Ancak özür dilemeyin bu sizin kendinize olan güvensizliğini ve/veya ne kadar heyecanlı olduğunuzun göstergesi olarak algılanabilir. İsim haricinde çalışanların unvanları için de geçerlidir.

Çalışanların birbirleriyle olan iletişimine/ilişkilerine dikkat edin. ’Politik’ konuşmalara dahil olmayın. Kahve/çay ve öğle yemeği molaları formaliteden uzak olan ortamlar olduğundan bu ortamlarda sözü geçen konu hakkında çok daha gerçekçi ve net bilgi edinilebilinir. Unutmayalım ki insanların beden dili de önemli bir kaynaktır.

Size sorular yöneltilerek sizin hakkınızda bilgi alınacaktır. Cevaplarınızda kendinizle ilgili özel/derin konulara bu aşamada girmemeye özen gösterin.

Size ters gelen görüşlere tepki vermeyin.

Aşırı davranışlardan kaçının. Kahkaha atmak, çok konuşmak, az konuşmak, her konuya ilişkin birşey söylemek, söz kesmek, espri yapmak vs. Dengeyi bulmanın en iyi kuralı şudur: Yeni tanıştığınız bir insanda sizi neler rahatsız ediyorsa bunları yapmamaya çalışın.

İlk günün sonunda çalışanların iş sonrası bir programı varsa ve davete katılsanız bile gün boyunca göstermiş olduğunuz tutum ve davranışlarınızı sergilemeye devam edin. Normalde yediğiniz ve içtiğiniz miktardan daha az yemeye ve içmeye dikkat edin.

İşten eve döndüğünüzde ilk gününüzü derinlemesine analiz edin.

Bazı çalışanlar size daha yakın davranacaktır bazıları ise temkinli. İlk etapta önyargılı olmayın.

Düşünlerinizi netleştirmek için zamana ihtiyacınız olacak. İlk günden karar vermeyin.

Karşılaştığınız herkese cana yakın, profesyonel ve kibar olun.

Herkesle iletişimde olun; daha ilk günden bazı kişilere/grupları daha yakın olmaktan kaçının.

Yöneticinizi detaylı bir şekilde gözlemleyin.

Günün sonunda yöneticinize şu konularda bilgi aktarmış olmaya özen gösterin. Neler yaptınız, neleri bitirdiniz ve sonuçlar…

İlk günde boş boş oturmamaya özen gösterin. “Şu dosyalara göz atabilir miyim” demek bile ilk gün için inisiyatif kullanma örneğidir ve çalışma arzunuzun bir göstergesidir.

İşten ilk çıkan olmayın. Yöneticinizin bilgisi olmadan da işten çıkmayın.

Şirketler işe yeni başlayan çalışanları için ne yapıyor?

Vodafone: GSM şirketi Vodafone’a yeni katılan çalışanların, şirkete ve görevlerine daha çabuk adapte olabilmeleri için kapsamlı bir oryantasyon süreci yürütülüyor. Oryantasyon sürecinin en önemli aşamalarından birini de “Welcome Box” olarak adlandırılan “başlangıç paketi” oluşturuyor. Yeni çalışma arkadaşı işe girdiği ilk gün, masasında adına özel hazırlanmış bir başlangıç paketi ile karşılaşıyor. Bu kutunun içinde yeni çalışanın şirkete adaptasyonu aşamasında kendisine destek olacak, “buddy” olarak adlandırdıkları ekip arkadaşının ve kişinin çalışacağı fonksiyondan sorumlu İK iş ortağının bilgileri, Vodafone’u yerel ve global olarak tanıtan, değerlerini ve stratejik önceliklerini detaylı bir şekilde kapsayan bir kitapçık olan “Vodafone’a hoş geldiniz” mektubu yer alıyor. Kutuda ayrıca Türkiye Vodafone Vakfı’nı tanıtan kitapçığın yanı sıra işe başlayan kişinin yeni görev ve iletişim bilgilerini içeren kartviziti, Vodafone Mobil Modem ve Vodafone kupası bulunuyor. İşe yeni başlayan çalışanlar, oryantasyonun yanı sıra “Buddy” sistemi ile çalışma ortamına ısındırılıyor. Bu sistem ile çalışanın şirketteki ilk haftalarını rahat bir şekilde geçirmesine, çalışma ortamını tanımasına, ihtiyaç duyacağı bilgileri veya sistemleri ilk ağızdan öğrenebilmesine olanak sağlanıyor. Bunlara ek olarak şirket içi intranet sayfasından kişinin şirket politika ve prosedürleri, süreçler ve benzeri tüm bilgilere ulaşmasına imkán veriliyor.

Bilim İlaç: Aileye yeni katılan ferdi evinde hissettirmek ve sosyal ortama adapte etmek için en önemli sürecin bu ilk hafta olduğuna inanan Bilim İlaç, işe her yeni başlayana bir “kanka” atıyor. Kanka işe yeni başlayan çalışanla aynı departmanda yer alan, departman içinde en son işe girmiş ve oryantasyon sürecini tamamlamış çalışanlar arasından gönüllülük esasına göre seçiliyor. Kanka ne yapıyor? Yeni başlayan çalışana ilk gün heyecanında eşlik ediyor, ne nerede, kim kimdir desteğini veriyor, öğle yemeğini ve molaları yeni işe başlayan çalışanla birlikte geçiriyor, yeni işe başlayan çalışanın ihtiyaç duyduğu konularda kendisine bilgi veriyor, destek oluyor, yeni başlayan çalışanın iş ortamında sosyalleşmesine, yeni arkadaşlar kazanmasına yardımcı oluyor, şirketin ortak alışkanlık ve ilişki tarzını daha kısa sürede öğrenmesini sağlıyor.

Janssen-Cilag: İlaç firması Janssen-Cilag’da oryantasyon süreci dışında yeni gelen çalışanlara, genel J&J bilgilerinin ve JC Türkiye ile ilgili tüm bilgilerin yer aldığı bir “Çalışan Rehberi” veriliyor. Çalışan Rehberi, herkesin nasıl bir şirkette çalıştığını, iş yapış biçimlerini ve nihai amacı, yani insan sağlığına katkıda bulunmanın sorumluluğunu kavranmasına yardımcı olmanın yanı sıra kurum kültürünü de aktarıyor. Yönetici, çalışanın tüm şirketle tanışmasını sağlıyor, görev tanımının kapsamını ve sorumluklarını detaylı paylaşıyor, şirkete en kısa zamanda adapte olması için tüm desteği veriyor. Yeni başlayan kişiye pozisyonu ne olursa olsun her J&J çalışanın almak zorunda olduğu 3 zorunlu eğitimin CD’si veriliyor ve en kısa zamanda bu eğitimlere katılarak, sertifika alması bekleniyor.

Casper: Bilgisayar üreticisi Casper’da işe başlayan “Beyaz yakalılar” ilk günlerinde şirketi tanıma amaçlı olarak birkaç günlük bir oryantasyona tabi oluyor. ’Mavi yakalılar’a ise işin ilk gününde şirket kültürü ve personel yönetmeliğinin anlatıldığı bir metin veriliyor. Ayrıca kişinin çalışmaya başladığı bölümden bir mentor gün boyu kendisiyle ilgileniyor.

TAV Havalimanları: İşe başlayacak olan her yeni çalışana, ilk iş gününden önce grubu tanıtan katalog, faaliyet raporu, çalışanlara yönelik yayınlanan kurum dergisi NewsPort veriliyor. Yöneticiye ise işe başlayacağına dair hatırlatma ve bilgilendirme yapılıyor. Çalışan, ilk iş gününde, üst yönetimden kişisel bir mektup alıyor. Yapılan işi fiilen algılayabilmesi için tüm havalimanını yetkililer eşliğinde geziyor ve süreçlerle ilgili bilgi alıyor. İK Bölümü tarafından düzenlenen ilk öğlen yemeğinde İK, bölüm arkadaşları ve diğer yeni başlayanlarla buluşuyor. Bölüm arkadaşlarıyla tanışıyor ve bölümünden bir kişi onun oryantasyon sorumluluğunu üstleniyor.

IBM: Bilgi teknolojisi, yazılım şirketi IBM’de “Connections Program” adında bir program uygulanıyor. Program kapsamında, iş teklifini kabul eden kişiye IBM’le ilgili detaylı bilgi edinebileceği özel bir web sitesine erişim veriliyor. Ayrıca şirketle ilgili temel bilgilere ulaşabileceği hoşgeldiniz paketi elektronik posta aracılığıyla ilk gün yeni IBM’ciye gönderiliyor. Aynı zamanda bir süredir IBM’de çalışan bir iş arkadaşı “Connection Coach” olarak atanıyor. “Connection Coach”ların görevi IBM’e ilk işe başlayanlara danışmanlık çerçevesinde, oluşabilecek sorularına yanıt vermek ya da rehberlik edecek kaynaklara ulaşmalarını sağlamak. Connection coach ilk gün yeni işe başlayan IBM’ciyi önce bölümündeki kişilerle tanıştırıyor daha sonra tüm bölümleri, kafeteryayı, doktorun odasını, spor salonunu vs. gezdirerek IBM’i tanıtıyor. İlk günlerde yeni IBM’cinin ihtiyacı olabilecek her konuda ona yardımcı oluyor.

Avea: GSM operatörü Avea’da çalışanın işe başlayacağı güne kadar, tüm gereksinimlerinin karşılanması için gerekli hazırlıkların yapılması (ofis, bilgisayar, e-posta adresi, lojistik ihtiyaçlar, araç ya da servis, yemek, telefon vb.), binaya girişinden itibaren artık şirketin bir çalışanı olduğunun hissettirilmesi ve birlikte çalışacağı ekibin o gün kendisini bekliyor olmaları önemli. Yeni Avealı işe başladığı gün bir insan kaynakları yetkilisi tarafından karşılanıyor. Yöneticisi ile kısa bir hoşgeldin toplantısından sonra yeni Avealı çalışma arkadaşları ile tanıştırılıyor. Şirketteki ilk günlerinde ihtiyaç duyacağı tüm bilgileri ve çalışma prensiplerini bulabileceği “Avea’da Yaşam” adlı Çalışan El Kitabı ile kurum kültürü ve değerlerini içselleştirmesini sağlayacak malzemelerden oluşan “Hoşgeldin Paketi” veriliyor. İlk günün karşılama programı, yeni Avealı’nın Buddy’si ile tanıştırılması ile tamamlanıyor. Buddy uygulaması, yeni başlayan çalışanlara aynı birimde çalışan daha deneyimli bir çalışanın 15 gün süreyle sorumluluklar dahilinde yardımcı olarak atanması demek. Buddy, yeni başlayan çalışanı departmandaki diğer çalışanlar ve işi ile ilgili kişilerle tanıştırma; işleyiş hakkında bilgi verme; bina ve lojistik konularında bilgilendirme ve yönlendirme; ilgili doküman ve bilgilere erişimini kolaylaştırma ve ilk günlerde oluşabilecek sorularına cevap arama konularından sorumlu. Yeni Avealılar şirket içinde duyuru yaparak, özgeçmişi, organizasyonu ve görevi ile birlikte tanıtılıyor. Ayrıca intranette ve üç ayda bir yayınlanan iç iletişim dergisi AveaTime’da yeni çalışanlara yer veriliyor.

Acıbadem Sağlık Grubu: İlk günlerinde yeni personeli, İnsan Kaynakları karşılıyor. Hastane binasında yapılan bina turundan sonra, çalışma ortamları ve partner olarak çalışacakları diğer departman ekipleri ile tanıştırıyorlar. Çalışma alanları daha önce İnsan Kaynakları ve birim yöneticileri tarafından hazırlanıyor. Kurum içi iletişimlerini sağlayacakları iletişim adresleri, kartvizitleri, kimlik kartları ile üniformalı çalışanların üniformaları, ilk gün veriliyor. İşe yeni başlayan kişinin ilk gün mümkün olduğu kadar öğle yemeklerini yöneticileri ile yemeleri sağlanıyor. Ayrıca her hastanede üst yönetiminin bir araya geldiği “yürütme kurulu” toplantılarına da yeni başlayan kişiyi davet ederek, hem hastane yönetimini tanımalarını, hem de kendilerini tanıtmalarına fırsat veriyorlar.

Yazar: Uzm.Psk.Selin Uçal

Kaynak: www.ispsikologum.blogspot.com