AŞAĞIDAKİ RÖPORTAJ MÜMİN SEKMAN İLE , KİŞİSEL GELİŞİM DERGİSİ TARAFINDAN YAPILMIŞTIR. Derginin ilk sayısında yayınlanmıştır. 2003

BAŞARI KÜLTÜRÜNÜN YÜKSELİŞİ

Son yıllarda ülkemizde bir başarı kültürü oluşmuş durumda. İnsanların bir kısmı bu girdabın içersine girdiler, bir kısmı da girmek üzereler. Başarı herkes tarafından takdir edilen, onaylanan bir durum olduğundan cazibesi bir hayli yüksek. Cazibesinin yüksek olduğu oranda bedeli de ağır.

İnsanlar muhtemel başarılarını desteklemek amacıyla çeşitli kurslara, seminerlere ve programlara katılıyorlar. Bir şekilde başarı ikliminin içersinde yer almaya çalışıyorlar. Ülkemizde başarı kültürünü sürekli canlı tutmaya çalışan, hem özel şirketler bazında çalışan hem de bireysel faaliyetler bulunan kişiler mevcut.

Kişisel gelişim dünyasında yer alan sizin gibi önemli isimlerle başarı kültürünü konuşmak istiyoruz. Aşağıdaki soruları cevaplandırırsanız memnun oluruz. Ayrıca eğer sizin için de uygun olursa röportaj için gelebiliriz.

Başarıyı nasıl tanımlıyorsunuz?

Başarının tanımlanması çok ilginç bir durum. Bu kadar çok istenen ve bu kadar tanımlanamayan veya herkesin kendine göre tanımladığı başka bir kavram aklıma gelmiyor. Web sitemde bu konuda bir yarışma bile yaptım. Başarılı olmak nasıl tanımlanmalı diye. ABD’de de 1900lü yılların başında böyle bir yarışma yapmışlar.

Başarıyı tanımlayanları ben ikiye ayırıyorum. İdealist şekilde tanımlayanlar ve realist şekilde tanımlayanlar. İdealist tarzda tanımlayanlar genelde ahlaki öğüt verir gibi tanımlar yaparlar. En büyük başarı başkalarına yardım edebilmektir gibi.

Realist tanımlayıcılar ise, daha seküler ve konformistir. Evin hangi semtteki evde oturuyorsun, araban kaç paralık, seni kaç kişi tanıyor gibi.

Başarılı olmayı iç referanslı tanımlarsak, canının istediği gibi bir hayat yaşamaktır. Dış referanslı tanımlama ise sosyal başarı kriterlerine dayanr. Bu anlada başarı çok sayıda insanın yapmak isteyip e yapamadığını yapmak, bilmek isteyi de bilemediğini bilmek, sahip olmak isteyip de sahip olmadığına sahip olmaktır. Kısacası “başkalarına” göre “üstün” olmaktır.

Ben başarılı olmayı bir masaya benzetiyorum bu masanın 4 ayağı var. Biri şöhret, diğeri servet, diğeri kudret, bir diğeri de hikmet. Kısacası, başarı masasının dört ayağ var: bilgi, ün, para ve güç. Masanın ayaklarının eşit uzunlukta ve eksiksiz olması dengeli bir duruş için şart.

İnsanlar genellikle “başarılı insan” ile “büyük insan” ayrımını sağlıklı yapamıyorlar. Eğer bir bakansanız ve görevinizin gereklerini dört dörtlük yaptıysanız, hem büyük hem başarılı adamsınızdır. Ama Siverek belediyesine bağlı bir çöpçü olarak çalışıyorsanız ve yılın en başarılı çöpçüsü seçildiyseniz “başarılı adam” olmuş ama “büyük adam” olamamışsınızıdır. Büyük adam olmak için büyük ölçekli işler yapmak gerekir.

İnsan başarılı olmak için neler yapmalı, hangi aşamalardan geçmelidir?

Önce nasıl başarılı olabileceğini öğrenip, sonra başarılı olmak çok önemli. Bunu yapanlara başarı profesyonelleri diyorum. Başarı profesyonelleri neyi, niçin, nasıl başaracaklarını bilerek istedikleri yere gelirler. Gelede yaygın olan tarz ise, amatör başarı. Yani, neyi nasıl yapas gerekiğini öğrenmeden harale gürele bir şeyler yapmaya çalışmak. Bu amatör başarılılar şanslı ise bir kez başarabilir ama başardıklarını ikincikez tekrarlayamazlar.

İkinci önemli nokta önce iç başarı gerçekleştirip sonra dış başarıyı denemek gerekir. Kendi içinde bir başarı felsefesi oluşturmadan başarı yarışına katılanlar, ilerledikçe denge ve kontrol yeteneklerini kaybediyorlar.

Üçüncü olarak insanlar bir alanda benzersiz bir bilgi ve beceri sahibi olmalıdır. Bana “başarılı olmak istiyorum” diyen kişilere hemen şunu sorarım “neyi 67 milyon insandan daha iyi bilirsin yada yaparsın?” eğer bir cevabı yoksa veya bir cevap verebilecek çabayı harcamaya niyeti yoksa o kişinin başarı hedeflerini dikkate almıyorum.

‘Başarı için bedel ödemek gerekir’ önermesini nasıl açıklıyorsunuz?

Başarının bedelerinin olduğu doğrudur. Bedelleri üçe ayırarak düşünebiliriz: fiziksel bedeller, zihinsel bedeller ve ahlaki bedeller. Başarı için çalışırken fiziken yorulursunuz, omuzlarınız tutulur, ter dökersiniz, sırt ağrılaı çekersiniz. Bu fiziksel bedeldir.

İkincisi zihinsel bedeller. Bu da başarılı olmak için çok ama çok zihin teri dökmeniz gerekiyor. Maalesef başarısızlar ve istatistiksel hayat yaşayan insanlar bu zihin terini tanımazlar. Dolayısıyla sizin yaptıklarınızı fizik teri ile ölçerler. Oysa derin ve kesintisiz bir şekilde analiz ve zihinsel üretim yapmanız gerekiyor. Bu da ziniznsel emek. Ama maalesef türk kültürü zihinsel emek kavramını benimsemiyor. Geçenlerde yapılan bir ankette en kolay para kazanılan meslekler sorulmuştu. Verilen yanıtların neredeyse tamamı gazetecilik gibi zihin gücüyle yapılan mesleklerdir. Fiziksel ter dökmeyenin çalışmadığın sanıyorlar!

Üçüncüsü ise ahlaki bedeller. Başarılı olmak, esneklik gösterme, bazen taviz vermek, sadakatsizlik gibi bazı davranışları da gerektiriyor. Teoride bunlar anlatılmıyor ama uygulamada yapılıyor. Çünkü teoride olası gerekener anlatılıyor ama gündelik hayat kendi kurallarına göre işliyor. Kişiler 18 yaşlarında öğrendikleri ahlak anlayışıyla zirveye çıkamazlar. Çıksalar da “iktidar” olamazlar. Cenap şahabettin “mizacı menfaatine uymayan riyaya (iki yüzlülüğe) mahkumdur” diyor. Maalesef türkün mizacı ile menfaati çoğu kez çatışıyor. Bazen inanmadığı gibi hareket etmek, kişinin kendi kendine ödediği ahlaki bir iç bedeldir.

Ülkemizde oluşan başarı kültürünü olumlu buluyor musunuz?

Türk başarı kültürü, topluma beraber bir değişim süreci yaşıyor. Köylülükten kentliliğe, doğululuktan batılılığa, gelenekselden moderne, dinselden bilimsele, deneyimden uzmanlaşmış teknik bilgiye doğru bir yöneliş var. Bu trendler değişimin yönünü gösteriyor.

Bu durum doğal olarak değerler ve tarzlar arası çatışmayı da beraberinde getiriyor. Bir aile şirketinde baba, geleneksel çocuk batılı yönetim tarzını benimseyebiliyor. Köylü anne baba tarafından büyütülüş bir iş adamı, yanında kentte doğmuş ve Amerika’da master yapmış kişileri çalıştırabiliyor. Kültürler arası farklar, çatışma kadar enerji kaynağı aynı zamanda.

Bazı eksikleri veya saçmalıkları olsa da ben mevcut durumdan memnunum. Çünkü değişimin olması gereken yönde olduğunu görüyorum. İhtiyaç duyulan iki şey var: biraz zaman ve bilinçli başarı kültürünü daha fazla yaygınlaştırmak için çaba.

Planlama alışkanlığımız gelişiyor. Profesyonellik kimliği gittikçe daha fazla kabul görüyor. Teknik eğitimler ve kişisel gelişim eğitimleri eşit önemde görülüyor. İşlerin dünyada nasıl yapıldığı araştırılıyor. Kalite ölçülebilir hale getiriliyor. Hedef koyma bilinci ve tekniği gelişti. Başarı ahlakımız yeniden yapılanıyor. Eski ahlak çok sınırlayıcı olduğundan yeni bir ahlak üretiliyor. İnsan kaynaklarının değeri anlaşıldı. Bunlar olumlu gelişmeler.

Akademik çevreler genellikle başarı, kişisel gelişim gibi konulara uzak duruyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Yeni bir bilgiyi en son akademisyenler duyarmış! Akademisyenler hala kütüphanelerde literatür taramaktan, toplumda nelerin olup bittiğini takip edemiyorlar. Daha doğrusu toplumu, kitaptan izliyorlar. Biz araziye girip harita çıkarıyoruz. Onlar haritalara bakıp yeni bir harita çıkarıyorlar. Dolayısıyla bizim haritalar daha güncel ve işe yarar haritalar oluyor.

Akademisyenler kişisel gelişime ilgisiz değil. Hemen her ay bir kişi kigem.com’a, kişisel gelişim ile ilgili master yapmak istediğini anlatan bir mail gönderiyor. Akademik kalıplar içerisinde kişisel gelişim teknikleri üretmek çok zor. Bu nedenle akademik kariyer yapmadım.

Akademik dünyada kişisel gelişimin saygınlığını sağlayan kişi Doğan Cüceloğlu oldu. Doğan beyin Türkiyeye en büyük hizmeti bence bu oldu. Eğer Doğan Cüceloğlu kişisel gelişimci olmasaydı, bazı akademisyenler “beraber ve solo suçlamalar korosu” halinde kişisel gelişim eğitimi verenlere saldırırdı.

Özellikle Anadolu’ya gittiğimde birçok akademisyenin kişisel gelişim kitaplarının hayranı olduğunu gördüm. Akademisyenlerin kişisel gelişim konularına ilgileri var ama fazla bilgileri yok. Üniversitedeki konferanslar arttıkça onlar da ilgilerini bilgiyle besleyeceklerdir.

Başarı kültürünün geleceği hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Dünyadaki trendlere de baktığımızda gelecekte bilinçli başarı tarzının egemen olacağını düşünüyorum. Yani neyi, niçin, nasıl yapacağını bilen insalar daha başarılı olacak profesyonel başarı kültürü tüm dünyada toplumlara gittikçe egemen oluyor. Siz öğrenmeseniz de yan masadaki rakibiniz öğreniyor ve sizin başınıza müdür oluyor. Siz de yenilgiyi sindiremeyip, onun rekabet üstünlüğünü ortadan kaldırmak için bu eğitimleri alıyorsunuz. Dünya kapitalist kaldığı sürece, kişisel gelişim kültürü ve bilinçli başarı teknikleri kabül görmeye devam edecek.

Başarı kültüründe son trend “glokalizm” global ve lokal kelimelerinin kaynaşmasıyla oluşuyor. Global düşün lokal hareket et diye formüle ediliyor. İşinizin dünyanın diğer taraflarında nsıl yapıldığını ve ülkenizde başarılı olmak için nasıl hareket etmeniz gerektiğini bilmelisiniz. Lokal başarı paradigmasını açığa çıkarmak için türk usulü aşarı adlı kitabımı yazdım. Yerel başarı kültürünü inceleyen ilk kitap.

Geçtiğimiz yıl ülkemiz birçok alanda başarıyı yakaladı. Çeşitli yarışmalarda birincilikler kazananlar oldu. Kabuğu kırma açısından, gerçekten insanımız başarı kültürünü benimsedi mi? Nasıl değerlendiriyorsunuz.?

Türk kültürü liderlik kültürüdür. Liderlik kültürü de mucizevi başarılar kültürüdür. Liderlik kültürünün hakim olduğu toplumlar, başlarında çavuş olmadan iş yapmazlar ama bir de doğru çavuşu buldular mı “durdurulamaz” hale gelirler.

Üç tane sıfır rakamını yan yana düşünün (000) bu üç sıfırın kendi başlarına bir değerleri yoktur. Ama önlerine bir lider (1 rakamı) geldiğinde “bin” olurlar. Liderlik kültürü böyledir. Şaşırtıcı ve mucizevi işler yapabilir. Hiçbir şey yapmayabilir de. Her şey lidere bağlıdır.
Artık dünya çapında işler başaracak cesaretimiz var. Uluslar arası şirketler Ortadoğu ve balkanlara bir müdür atayacaklarsa Türk yöneticileri tercih ediyorlar. Nihat gibi futbolcu ve hidayet gibi basketbolcuların çıkması cesaret veriyor.

Türkiye dünyanın ikinci liginde. Evrensel başarı kültürünü benimsedikçe evrensel ligde de başarılar kazanacağız. Evrensel başarı tarzı spor,bilim ve iş dünyasında hızla yayılıyor. Sadece siyaset dünyası hala “alaturka”. O nedenle çok uzun süre dünya çapında devlet adamı çıkaracağımızı sanmıyorum.